OB krwi, czyli odczyn Biernackiego to badanie, które wykonywane powinno być rokrocznie w ramach profilaktycznych badań krwi, obok morfologii. Do badania potrzebna jest zaledwie jedna próbka krwi, a wyniki otrzymuje się już na następny dzień. To bardzo ważne badanie, które może wskazywać czy w organizmie nie rozwija się stan zapalny.
Czym w istocie jest Odczyn Biernackiego (OB) w krwi?
Swoją nazwę badanie wzięło od polskiego lekarza Edmunda Biernackiego, który opracował i wykonał je jako pierwszy w 1897 roku. Do dziś badanie to jest wykonywane profilaktycznie i jest to skuteczna metoda i często pierwszy symptom, by stwierdzić czy nie rozwija się żadna choroba. Opad lub Odczyn Biernackiego to w istocie szybkość opadania erytrocytów, czyli czerwonych krwinek w niekrzepnącej krwi w jednostce czasu, za którą przyjmowana jest godzina. Zatem wynik podawany jest w milimetrach/godzinę. Oczywiście istnieją normy, które zależne są od płci i wieku badanego. Dlatego zawsze z wynikami badań należy udać się do lekarza i nie interpretować ich samodzielnie.
Od czego zależy wartość OB?
W normalnych warunkach wartość OB jest stała i zależy od masy właściwej krwinek i osocza. Poza tym wpływa na nią stężenie białek we krwi. Istotna jest także wielkość opadających cząstek.
Jakie są normy dla Odczynu Biernackiego?
Normy dla poszczególnych grup wiekowych i płci prezentują się następująco: u noworodków norma wynosi od 0-2 mm/h, u niemowląt do 6 miesiąca życia – od 12 do 17 mm/h, u kobiet przed 50 rokiem życia nie powinno przekraczać 20 mm/h, a po 50 roku życiu 30 mm/h. W przypadku mężczyzn normy są niższe i wynoszą 15 mm/h – u mężczyzn przed 50 rokiem życia oraz do 20 mm/h u mężczyzn po 50 roku życia. Należy jednak zaznaczyć, że normy dla osób starszych mogą być jeszcze wyższe. Oczywiście trzeba pamiętać, że normy Odczyny Biernackiego mogą się różnić w poszczególnych laboratoriach. Zawsze jest jednak podany przedział, w którym powinien się mieścić wynik dla danej osoby. Jednak z daleko idącymi wnioskami należy poczekać do wizyty u lekarza, który w przypadku nieprawidłowego wyniku przeprowadzi wywiad z pacjentem i zleci dodatkowe badania.
Kiedy kobiety nie powinny wykonywać badania OB?
U kobiet występują stany fizjologiczne, kiedy podwyższone jest OB w sposób naturalny lub sztuczny. Taki stan może wystąpić w przypadku terapii hormonalnej bądź antykoncepcji. Podobnie naturalnie podwyższone OB każda kobieta ma przed miesiączką i w trakcie jej trwania. Dlatego wtedy nie powinno się wykonywać badania Odczynu Biernackiego, gdyż będzie niemiarodajne. Naturalnie podwyższone OB występuje również w przypadku ciąży. Oczywiście są sytuacje, jak podejrzenie infekcji, kiedy zleca się OB, choć częściej od razu wykonuje się badanie CRP.
O czym może świadczyć zbyt wysokie OB?
Przede wszystkim wysoki Odczyn Biernackiego jest wskazaniem, że w organizmie wystąpił stan zapalny. Jednak to badanie nie pozwala określić jego pochodzenia bakteryjnego, wirusowego czy też pasożytniczego, bądź w przebiegu choroby nowotworowej. Do tego potrzebne jest wykonanie dodatkowego badania CRP – czyli białka ostrej fazy. Taki wynik może oznaczać również wysoki poziom cholesterolu we krwi. Występuje również w przypadku urazu tkanek bądź narządów, również w sytuacji złamań kończyn. Jest również wskazaniem, że może występować problem związany z niedoczynnością bądź nadczynnością tarczycy. Z takim wynikiem mamy do czynienia także w przebiegu chorób wątroby, anemii, czy chorób autoimmunologicznych. Choć OB musi być połączone z dokładniejszą diagnostyką narządową oraz pozostałymi badaniami krwi, aby wskazać przyczynę zbyt wysokiego wyniku, to przyjmuje się, że trzycyfrowy wynik, czyli powyżej 99 mm/h wskazuje z dużym prawdopodobieństwem chorobę nowotworową. Wysoki wynik może się utrzymywać zarówno przy stanie przedzawałowym, jak i po zawale serca. Oczywiście przy miażdżycy, która jest częstą przyczyną zawałów również występuje wysoki Odczyn Biernackiego. Również w chorobach przyzębia, a także rozwijającej się próchnicy zarówno u dzieci, jak i u dorosłych stan ten jest odzwierciedlony w podwyższonym, względem normy, Odczynie Biernackiego. Dlatego jeśli żadne dodatkowe badania nie wykazały przyczyny podwyższonego OB, warto wybrać się do stomatologa, zwłaszcza jeśli od ostatniej wizyty minął już pewien czas.
O czym może świadczyć zbyt niskie OB?
Zbyt niskie OB występuje rzadziej, jednak może mieć równie poważne przyczyny, jak zbyt wysoki Opad Biernackiego. Występuje w sytuacji, gdy czerwonych krwinek jest we krwi zbyt dużo. Dochodzi wtedy do zakrzepicy żył lub tętnic, które są nawet zagrożeniem dla życia. Może wystąpić w przypadku przewlekłej niewydolności krążenia. Inną przyczyną zbyt niskiego wyniku są problemy z krzepliwością, wywołane niedoborem fibrynogenu. Taki wynik występuje również w ciężkich przypadkach anemii sierpowatej oraz przy żółtaczce.
Jak przygotować się do badania OB i jak ono wygląda?
Na 12 godzin przed badaniem Odczynu Biernackiego nie należy spożywać posiłków, gdyż wynik mógłby być niemiarodajny. Ponadto dzieci i osoby starsze, po 60 roku życia, powinny wypić szklankę wody przed badaniem. Badanie wykonywane jest poprzez pobranie próbki krwi z żyły łokciowej do strzykawki zawierającej cytrynian sodu. Następnie krew wprowadzana jest do pionowej rurki, z podziałką co milimetr. Wynik odczytywany jest po godzinie.
Jaki jest koszt i gdzie można wykonać badanie OB?
Badania wykonywane są przez laboratoria zlokalizowane często w przychodniach służby zdrowia bądź blisko placówek medycznych. Do laboratorium można zgłosić się na badanie prywatnie. Koszt takiego badania to ok. 5-10 zł. Oczywiście jeśli posiada się skierowanie od lekarza, który ma podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia nie trzeba nic płacić, gdyż koszty pokrywa ubezpieczenie zdrowotne. Takie badanie warto wykonywać raz do roku. Wskaże czy w organizmie nie dzieje się nic niepokojącego. Oczywiście na badanie nie można przychodzi w trakcie ani tuż po infekcji, chyba, że takie badanie zlecił lekarz. Kobiety również powinny zwracać uwagę na to czy akurat nie są przed miesiączką.
